Kατά το έτος 2012, σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α2/Φ42/54670/675/15.6.2012 απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού, στο σπαρτιατικό ιερό του Αμυκλαίου Απόλλωνα, πραγματοποιήθηκαν οι εξής εργασίες:

A) Ανασκαφικές εργασίες.
1. Κατά τις ανασκαφές του 2012 συνεχίσθηκε η έρευνα του τετραγώνου Κ6, αποκαλύφθηκε τμήμα από τη θεμελίωση μιας αψίδας που εφάπτεται με τον βορεινό τοίχο της εκκλησίας της Αγ. Κυριακής, εντοπίσθηκε η επιφάνεια στην οποία εδράζεται και διερευνήθηκε στρωματογραφικά η γύρω περιοχή. Η αψίδα αυτή είναι δομημένη με αργούς λίθους μικρού έως μεσαίου μεγέθους, με ασβεστοκονίαμα και χαλίκια ως συνδετικό υλικό. Μπορεί μάλιστα να αποδοθεί στο τρίκογχο οικοδόμημα που είχε ανασκάψει ο Χ. Τσούντας το 1890 και καταστράφηκε τόσο το 1907 με τις εργασίες του Fiechter, όσο και αργότερα με την ανέγερση της νέας εκκλησίας. Το σχήμα, οι διαστάσεις και η τοιχοποιία της επιτρέπουν έναν συσχετισμό με την αψίδα που σώζεται περ. 20μ. νοτιότερα σε συμμετρικά αντίστοιχη θέση, αγγίζοντας το διατηρούμενο τμήμα της κρηπίδας του θρόνου.
Στη ΝΑ γωνία του ίδιου τετραγώνου η ανασκαφή έφθασε ως τον πορώδη βράχο πάνω στον οποίο εδράζεται, και στο ΝΔ τμήμα στη συμπαγή του επιφάνεια από ψιλό βότσαλο. Η αφαίρεση της επίχωσης δεν έχει ολοκληρωθεί, έτσι ώστε να φανεί όλη η φυσική επιφάνεια. Στην ανασκαφείσα περιοχή, ωστόσο, βρέθηκε ένα καθαρό προϊστορικό στρώμα, απ’ όπου συγκεντρώθηκε μεγάλη ποσότητα κεραμικής της Πρωτοελλαδικής ΙΙ περιόδου.
2. Με στόχο τη συστηματική διερεύνηση της φυσικής επιφάνειας του λόφου, την ενοποίηση των ήδη ανασκαμμένων τμημάτων της περιοχής όπου τοποθετείται ο Θρόνος, και τον εντοπισμό λαξευμάτων για την υποδοχή της θεμελίωσής του, οι εργασίες επεκτάθηκαν στα τετράγωνα Θ4-Κ4.
Η στρωματογραφία αποδείχθηκε εξαιρετικά ταραγμένη από τις παλαιότερες τομές του Χ. Τσούντα το 1890 και τoυ E. Fiechter το 1907. Ο όγκος των χωμάτων που αφαιρέθηκαν, πάχους 0,30μ. έως 1,80 μ., ανήκε σε στρώμα νεότερης επίχωσης με πολλά σύγχρονα αντικείμενα. Ανάμεσά τους τρία νομίσματα, ένα ενετικό του 18ου αι. και δύο ελληνικά του 19ου και 20ου αι. αντίστοιχα, καρφιά, θραύσματα από κεραμίδες και ασβεστοκονίαμα, κεραμική διαφόρων εποχών, από τη γεωμετρική έως τη βυζαντινή, και αρκετοί μικρογραφικοί αρύβαλλοι. Κάτω από τη νεότερη επίχωση εκτείνεται το γνωστό συμπαγές στρώμα με τα βότσαλα. Όπως και στην περιοχή του Θρόνου, διαπιστώθηκε ότι το στρώμα αυτό αντιπροσωπεύει το ανώτερο επίπεδο της φυσικής επιφάνειας του λόφου.
Κατά μήκος των τετραγώνων Θ-Κ4, στον κεντρικό άξονα Β-Ν, αποκαλύφθηκε μια επιμήκης τάφρος πλάτους 1,00-2,00μ. και βάθους 0,40-0,60μ., σχετική ίσως με την ιστορία του θρόνου Πρόκειται για την προς βορρά συνέχεια εκείνης που είχε εμφανιστεί το 2011 στα τετράγωνα Ζ-Η4 και συναντά προς νότο τους τοποθετημένους ορθογώνια ογκώδεις ασβεστολιθικούς δόμους.
Η αφαίρεση της σύγχρονης επίχωσης αποκάλυψε μεγάλου μεγέθους αρχιτεκτονικά μέλη, πιθανότατα από τον Θρόνο, έναν κροκαλοπαγή δόμο υποθεμελίωσης, δύο μαρμάρινους δόμους και μία επίσης μαρμάρινη δοκίδα, που είχαν απορριφθεί εκεί μετά τη διάλυση των μνημείων του ιερού.
Η επίχωση, κυρίως στα τετρ. Ι-Κ4, απέδωσε και αρκετά άλλα μαρμάρινα σπαράγματα, τμήματα από ορθομαρμάρωση, από ένα επίκρανο παραστάδας και από μια τράπεζα, καθώς και μεγάλα θραύσματα πίθου.
Κατά μήκος της τάφρου εντοπίστηκαν τρία από τα γνωστά κυκλικά ορύγματα, κενά και σχετικά αβαθή, παρόμοια με όσα έχουν ήδη βρεθεί σε άλλα σημεία τα προηγούμενα χρόνια. Και αυτά έχουν διανοιχτεί στο φυσικό συμπαγές στρώμα του λόφου με το ψιλό βότσαλο, το ένα κοντά στο νότιο όριο του τετραγώνου Θ4, το άλλο πάνω στο νότιο όριο του τετραγώνου Ι4, το τρίτο στο νότιο όριο του τετραγώνου Κ4. Όχι μακριά από το δυτικό όριο του τελευταίου βρέθηκε ένα πηγάδι με διάμετρο 1,00μ. περίπου. Η σύγχρονη επίχωση αφαιρέθηκε σε βάθος 1,85μ., αποδίδοντας μεγάλη ποσότητα χρηστικής κεραμικής της βυζαντινής κυρίως περιόδου, καθώς και ένα ορθογώνιο χάλκινο έλασμα γεωμετρικής ή αρχαϊκής εποχής.
Στο βόρειο τμήμα του τετραγώνου Ι4 και σε βάθος 1,30-1,80μ. περίπου κάτω από τη σημερινή επιφάνεια του λόφου, το συμπαγές στρώμα με το ψιλό βότσαλο διαδέχεται ο κίτρινος πορώδης φυσικός βράχος. Είναι φανερή η νεότερη απολάξευσή του για να διαμορφωθεί μια επιμήκης τομή, εγκάρσια προς την κεντρική τάφρο που διατρέχει τα τετράγωνα Ζ-Κ 4.
Από το εσωτερικό της αφαιρέθηκε η σύγχρονη επίχωση και τα κατά τόπους κίτρινα πηλώδη χώματα, χωρίς να υπάρξουν ευρήματα. Η διάνοιξη της τομής πρέπει να σχετίζεται με τις ανασκαφές που πραγματοποίησε εδώ το 1927 ο Ε. Buschor (Buschor E., Massow W. von, Vom Amyklaion, AM 52, 1927, 25-26, εικ. 12). Στο ανατολικό όριο του τετραγώνου Κ4 αποκαλύφθηκε ένα τέταρτο κυκλικό όρυγμα διαμέτρου 1,25μ. και βάθους 0,58μ., με στείρα κίτρινα πηλώδη χώματα. Στο δυτικό, τέλος, όριο του ίδιου τετραγώνου, πάνω στο φυσικό κροκαλοπαγές στρώμα του λόφου, αποκαλύφθηκε το ανατολικό τμήμα από μια επιμήκη, κατεστραμμένη και διαταραγμένη ταφή μήκους 0,85μ. και βάθους 0,58μ., με τοιχώματα από αργούς λίθους μικρού μεγέθους.
3. Με στόχο τη διερεύνηση της περιοχής του Βωμού, συνεχίστηκαν οι ανασκαφικές εργασίες στο τετράγωνο Ε4 που είχαν ξεκινήσει το 2011 από το τετράγωνο Ζ2. Στο τετράγωνο Ε4, με τους προερχόμενους από το βάθρο του ξοάνου λίθους σε δεύτερη χρήση, αφαιρέθηκε το στρώμα της σύγχρονης επίχωσης πάχους 0,40μ., χωρίς χαρακτηριστικά ευρήματα.
Στο τετράγωνο Ζ2 ολοκληρώθηκε η αφαίρεση της σύγχρονης επίχωσης, αποκαλύφθηκε σε όλη του την επιφάνεια το φυσικό συμπαγές στρώμα με τα βότσαλα και βρέθηκε μεγάλη ποσότητα κεραμικής που χρονολογείται από τα γεωμετρικά έως και τα βυζαντινά χρόνια. Από τα υπερέχοντα σε αριθμό ευρήματα της γραπτής γεωμετρικής κεραμικής ενδιαφέρον παρουσιάζει ένα θραύσμα αμφορέα με παράσταση δύο γυμνών ανδρικών μορφών που κινούνται προς τα δεξιά, φέροντας ξίφος και δόρατα. Ακόμα, ένα όστρακο της ίδιας εποχής που απεικονίζει μια ανδρική μορφή πιθανότατα σε παράσταση χορού, αρκετά σχεδόν ακέραια κύπελλα γεωμετρικών χρόνων, πολλοί μικρογραφικοί αρύβαλλοι, χάλκινα ελάσματα και θραύσματα χάλκινων αντικειμένων, καθώς και δύο αποτμήματα μολύβδινων αναθημάτων σε σχήμα στεφάνης. Στη φυσική, κροκαλοπαγή επιφάνεια του εδάφους αποκαλύφθηκαν δύο επιπλέον κυκλικά ορύγματα, κενά και σχετικά αβαθή. Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ο κατά τόπους εντοπισμός ενδείξεων από εκτεταμένα ίχνη καύσεως.
4. Για να αποκαλυφθεί η δομή του μνημειακού περιβόλου-αναλημματικού τοίχου προς Βορρά, να επιλυθούν τα σχετικά με τη χρονολόγησή του εκκρεμή ζητήματα, και να εντοπιστεί η συνέχεια του προγενέστερου αντίστοιχου τοίχου με τους αργούς λίθους, η ανασκαφή επεκτάθηκε ανατολικά και βόρεια στα τετράγωνα Θ-Ι 9-10, Κ10, Λ8-10, Μ8-9 και Ν7-8. Κατά μήκος του δυτικού τμήματος των τετράγωνων Θ-Κ 10 και στα τετράγωνα Θ-Ι 9, μετά την αφαίρεση σύγχρονης επίχωσης πάχους 0,10μ έως 1,00μ., αποκαλύφθηκε σε έκταση μέγιστου πλάτους 3,00μ. η τεχνητά διαμορφωμένη επιφάνεια του πορώδους πετρώματος. Η βαθμιδωτή και εδώ διαμόρφωση του φυσικού εδάφους, είναι ανάλογη με την εξακριβωμένη κατά τις ανασκαφικές εργασίες του 2010 στην ανατολική και την νότια πλευρά του λόφου. Τα φετινά ανασκαφικά δεδομένα αποδεικνύουν αναμφίβολα ότι οι επεμβάσεις αυτές σχετίζονται άμεσα με τη διαδοχική ανέγερση των δύο περιβόλων.
Στα τετράγωνα Θ και Ι 9 διαπιστώθηκε συγκεκριμένα ότι η οριζόντια λάξευση του βράχου σχηματίστηκε το ανώτερο επίπεδο. Έτσι διαμορφώθηκε η υποδοχή της θεμελίωσης ενός τοίχου, μήκους 5,60μ. και πλάτους 1,80μ.-2,20μ., από μεσαίου μεγέθους, αργούς και ημίεργους ασβεστολιθικούς κυρίως λίθους, με χώμα ως συνδετικό υλικό. Ο τοίχος αυτός παρακολουθεί τη γραμμή του εδάφους κατά τον άξονα Β-Ν και κάμπτεται έντονα προς τα ανατολικά στο τετράγωνο Θ10.
Σύμφωνα με τη θέση, τη δομή, και τη σχέση της κατασκευής του με τα αντίστοιχα λείψανα της νότιας πλευράς του λόφου, είναι βέβαιο ότι αποτελεί τμήμα του γεωμετρικού αναλημματικού περιβόλου, και μάλιστα το βόρειο, ενισχυμένο πιθανότατα, πέρας του. Η οικοδόμησή του σχετίζεται πιθανώς και με την πλάτους 1,60μ., βάθους 0,30μ. κατά μήκος του τετραγώνου Ι9 τάφρο, την οποία διαμόρφωσε η απολάξευση του πετρώματος στο πάνω επίπεδο.
Η ίδια ακριβώς διαμόρφωση είχε αποκαλυφθεί με τις εργασίες του 2010 κατά μήκος των τετραγώνων Γ-Δ 9 και Ε-Ζ 10. Από το εσωτερικό της τάφρου αφαιρέθηκαν κιτρινόφαια πηλώδη χώματα που, όπως αποδεικνύει η μεγάλη ποσότητα Πρωτοελλαδικής ΙΙ κυρίως κεραμικής, ανήκουν σε καθαρό προϊστορικό στρώμα.
Στο δεύτερο άνδηρο, το διαμορφωμένο ανατολικά και χαμηλότερα του προαναφερθέντος με την κατακόρυφη σχεδόν και οριζόντια στη συνέχεια απολάξευση του φυσικού πετρώματος, εδράζονται οι λίθοι της θεμελίωσης του μνημειακού περιβόλου-αναλημματικού τοίχου από κροκαλοπαγείς λίθους. Στα τετράγωνα Θ-Λ 10, μετά την αφαίρεση επίχωσης πάχους 0,40μ. έως 1,10μ., φάνηκε η εσωτερική δομή της θεμελίωσης, μέγιστου πλάτους περίπου 1,80μ., ανάμεσα στην εξωτερική σειρά των δόμων της υποθεμελίωσης και το πρανές της τεχνητά διαμορφωμένης επιφάνειας του φυσικού πετρώματος. Πρόκειται για μια κατασκευή από μεγάλου και μεσαίου μεγέθους κροκαλοπαγείς ή σχιστολιθικούς λίθους, συνηθέστερα ασβεστολιθικούς, αργούς και αδρά επεξεργασμένους. Η συστηματική τους τοποθέτηση κατά μήκος του ανατολικού ορίου ή με διαγώνια προς αυτό διεύθυνση στα τετράγωνα Ι-Κ10, παρουσιάζει μια πιο ακανόνιστη διάταξη προς τα δυτικά.
Την επίχωση των τετραγώνων της περιοχής αυτής, χαρακτηρίζει μια ιδιαίτερα διαταραγμένη στρωματογραφία. Τούτο οφείλεται αφενός σε αρχαίες και νεότερες παρεμβάσεις, σε κατολισθήσεις υλικού από την πάνω επιφάνεια του λόφου, μετά την κατάρρευση του περιβόλου, και αφετέρου στην αναμόχλευση των χωμάτων από τις ρίζες των δένδρων που υπήρχαν εκεί. Στα τετράγωνα Θ-Κ 10, στο χώρο γύρω από το τμήμα του γεωμετρικού περιβόλου που αποκαλύφθηκε, η επίχωση περιείχε κατά τόπους καστανοκίτρινα μαλακά χώματα με μια εξαιρετικά μεγάλη ποσότητα προϊστορικής κεραμικής, κυρίως Πρωτοελλαδικής ΙΙ περιόδου. Αξίζει να σημειωθεί η ομοιότητα και η σχέση των ευρημάτων με αυτά που προέκυψαν από το καθαρό προϊστορικό στρώμα στα τετράγωνα Γ-Δ9 και Ε-Η10 κατά τις ανασκαφές το 2010. Η υπόλοιπη επίχωση απέδωσε κεραμική διαφόρων εποχών, από την προϊστορική έως τη βυζαντινή, καθώς και λίγα σύγχρονα αντικείμενα. Ξεχωρίζουν τέσσερα αποτμήματα πήλινων ζωόμορφων ειδωλίων, το κάτω μέρος ενός μυκηναϊκού ειδωλίου τύπου Ψ, ένα όστρακο αρχαϊκού πίθου με ανάγλυφη παράσταση άρματος, αρκετά θραύσματα ανατολίζουσας κορινθιακής κεραμικής των αρχαϊκών χρόνων, ένας ακέραιος ωοειδής αρύβαλλος με κάθετες ανάγλυφες ταινίες, τμήμα πήλινου, αρχιτεκτονικού πιθανότατα μέλους, με ανάγλυφες σπείρες και μικρούς σταυρούς, καθώς και δύο αποτμήματα οψιανού.
Με στόχο να αποκαλυφθεί πλήρως η εξωτερική σειρά των δόμων, αλλά και η εσωτερική δομή της θεμελίωσης του μνημειακού περιβόλου, η ανασκαφή επεκτάθηκε στα τετράγωνα Λ-Μ 8-9 και Ν7-8. Στην περιοχή αυτή ο περίβολος κάμπτεται εντός του τετραγώνου Λ10 προς τα ΒΔ.
Από την αφαίρεση της επίχωσης πάχους 0,25μ. έως 1,70μ. συγκεντρώθηκε κεραμικής γεωμετρικών και προϊστορικών χρόνων, και ένα απότμημα λαβής αρχαϊκού πίθου με ανάγλυφο διάκοσμο μαιάνδρων. Παράλληλα αποκαλύφθηκαν ορισμένοι ορθογώνιοι κροκαλοπαγείς δόμοι της εξωτερικής πλευράς του περιβόλου και εσωτερικά ένας σωρός αργών λίθων μετρίου μεγέθους.
Ο λιθοσωρός αυτός δεν αποκλείεται να σχετίζεται με το «γέμισμα» της εσωτερικής πλευράς του περιβόλου, δεδομένου ότι μετά την απομάκρυνσή του αποκαλύφθηκε η τεχνητά λαξευμένη, ισχυρά επικλινής, επιφάνεια του φυσικού βράχου, καθώς και οι κατά μήκος συστηματικά ή ακανόνιστα τοποθετημένοι αργοί λίθοι από την εσωτερική δομή της θεμελίωσής του.
Η κεραμική που συγκεντρώθηκε είναι αποκλειστικά Υστερομυκηναϊκής και Γεωμετρικής εποχής, καθοριστικό πλέον στοιχείο για τη χρονολόγηση του μνημειακού περιβόλου στα αρχαϊκά χρόνια.

B) Συγκολλήσεις, αποκαταστάσεις και δοκιμαστικοί συσχετισμοί αρχιτεκτονικών μελών.
Κατά την φετινή χρονιά συνεχίστηκαν στον αρχαιολογικό χώρο οι συγκολλήσεις θραυσμάτων από αρχιτεκτονικά μέλη του θρόνου. Η εργασία αυτή έγινε από τον μαρμαροτεχνίτη Δημήτρη Λάμπρου με την εποπτεία των αρχιτεκτόνων Θεμιστικλή Μπιλή και Μαρίας Μαγνήσαλη, και αποβλέπει στην αποκατάσταση της δομικής αυτοτέλειας των συστατικών του μνημείου. Χρησιμοποιήθηκε τιτάνιο με σπειρώματα ποικίλων διατομών, λευκό τσιμέντο τύπου Portland και λεπτόκοκκη χαλαζιακή άμμος. Όπου κρίθηκε απαραίτητο, πάρθηκαν γύψινα εκμαγεία για να πραγματοποιηθεί η επεξεργασία των συμπληρώσεων στα ελλείποντα τμήματα με νέο μάρμαρο.
Οι αρχιτέκτονες συνέχισαν τις δοκιμαστικές τοποθετήσεις αρχιτεκτονικών μελών σε ορισμένα σύνολα από τα δομικά στοιχεία του θρόνου που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν κατά την τελική διαμόρφωση του αρχαιολογικού χώρου για την έστω και υπαινικτική του ανάδειξη. Από την επεξεργασία και τη μελέτη του υλικού προέκυψαν νέα δεδομένα όχι μόνο σχετικά με την ταύτιση διάσπαρτων αρχιτεκτονικών θραυσμάτων, αλλά και με τη γραφική τουλάχιστον αποκατάσταση του αρχιτεκτονήματος. Για το σκοπό αυτό μεταφέρθηκαν από την αποθήκη της Ε’ ΕΠΚΑ οι κορμοί των κιόνων αρ. ευρ. Λ410, Λ408, Λ402, Λ407, τα επίκρανα των παραστάδων αρ. ευρ. Λ 428, Λ421, τμήματα από θριγκούς αρ. ευρ. Λ400, Λ409, Μ10 (αρ. κατ. μελέτης), γείσων αρ. ευρ. Λ415-6-7/ Λ385, Μ19-20 (αρ. κατ. μελέτης) και επιστέψεων αρ. ευρ. Λ379, Λ368, Λ275, και η σίμη αρ. ευρ. Λ411.
Οι ανασκαφικές τομές, τα αρχιτεκτονικά μέλη, καθώς και όσα άλλα ευρήματα συγκεντρώθηκαν κατά τις φετινές εργασίες, τεκμηριώθηκαν σχεδιαστικά, φωτογραφήθηκαν και ψηφιοποιήθηκαν.

Γ) Άλλες εργασίες.
Οι νεότερες ανασκαφές στο ιερό του Αμυκλαίου Απόλλωνα έφεραν στο φως μια σημαντική ποσότητα κεραμικής των πρώιμων ιστορικών χρόνων, τη μελέτη της οποίας συνέχισε η δρ. Βίκυ Βλάχου: με κεντρικό ζήτημα την ανάδειξη της συνέχειας του χώρου κατά τη μετάβαση από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού έως την Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου, καθώς και την ένταξη της τοπικής στη γενικότερη κεραμική παραγωγή αυτής της περιόδου.
Στο πλαίσιο της διερεύνησης του υλικού που συγκεντρώνεται κατά τη διάρκεια του ερευνητικού προγράμματος εμπλουτίστηκε και η βάση δεδομένων. Ταυτόχρονα προγραμματίζεται η βάση αυτή να είναι διαδικτυακά διαθέσιμη και να παρέχει στους εμπλεκόμενους φορείς τη δυνατότητα απομακρυσμένης πρόσβασης.
Για την πιο ολοκληρωμένη αποτύπωση του αρχαιολογικού χώρου και των έως σήμερα εργασιών πραγματοποιήθηκε η αεροφωτογράφιση του λόφου της Αγίας Κυριακής, από τον φωτογράφο κ. Κώστα Ξενικάκη.